LEGENDA O WYBITYM ZĘBIE

W trakcie porządkowania miejskich archiwów, pośród pożółkłych dokumentów, zupełnie przypadkowo natrafiłem na nikomu dotychczas nieznaną legendą, która w sposób niezwykle humorystyczny, ale jednocześnie bardzo prawdopodobny, przedstawia genezę nazwy miasta: Zambrów.

Obecnie nie ma bowiem – jak wiemy – pełnej zgodności w tej materii. Jedni twierdzą, że nazwę miasto wzięło od rzeczki Zambrzycy, inni – że od staropolskiego słowa „ząbr”, co oznaczało miejsce pobytu żubrów.

Tymczasem odnaleziona legenda przede wszystkim zaskakuje całkowicie nowym tropem. Wprawdzie treścią faktycznie bliżej jej do związku z żubrami, ale nie takiego związku, jaki dotąd powszechnie lansowano.

Wszystkim zapewne wiadomym jest, że w miejscu dzisiejszego Zambrowa ongiś szumiała wiekowa puszcza pełna smakowitych jagód, orzechów, grzybów oraz łownego zwierza. W puszczy owej na niewielkiej polanie przy dzikiej jabłoni nad rzeczką, której od tej jabłoni nazwę Jabłonka – jako żywo – nadano, wzniesiona została solidna książęca stanica myśliwska. Do tej stanicy książę mazowiecki Janusz I z całym dworem przyjeżdżał na polowania. Księżna Danuta Anna pozostawała z dwórkami w stanicy, zaś uzbrojeni w topory, kusze, łuki oraz oszczepy mężczyźni zapuszczali się w tajemnicze mroki boru w poszukiwaniu grubego zwierza, drobnym jednakowoż nie gardząc po drodze. Początkowo stanica również była nazywana Jabłonką. Budowla została otoczona głębokim rowem głównie dlatego, żeby pod nieobecność dworu wszędobylskie dziki nie czyniły spustoszenia przy podwalinach stanicy, jak też w jej obejściu.

Pogoda akurat była wymarzona. Właśnie cały dwór zjechał na polowanie. Rżenie koni oraz wesołe pokrzykiwania niewiast i mężczyzn odbijały się zwielokrotnionym echem od leśnych ostępów.

Książę Janusz raźno zeskoczył z konia i – bez oglądania się na pozostałych – z kuszą na ramieniu przeszedł po kładce na rowie i po kilku krokach znalazł się w swojej ukochanej puszczy. Kuszę miał przy sobie, bo też nigdy nie wiadomo, czy jakiś drapieżnik zza drzewa nie wyskoczy. Wnet niespodziewanie stanął oko w oko z dorodnym okazem żubra. Potężny byk bez większego zainteresowania ledwie ślepiem raczył łypnąć na przybysza. Natomiast książę wstrzymał oddech na widok niesamowitej okazji, jaka się mu sama pod bełt nawinęła. Napiął zręcznie kuszę i bez namysłu strzelił w kierunku króla puszczy. Jednak w pośpiechu niezbyt dobrze wycelował i grot wbił się zwierzęciu pod łopatkę, nie czyniąc mu większej szkody. Jednak zraniony żubr ryknął strasznie, niczym wkurzony niedźwiedź, zniżył groźnie rogaty łeb i ruszył w kierunku intruza. Książę błyskawicznie ocenił sytuację. Nie uszedł zbyt daleko od stanicy, mógł zatem salwować się ucieczką w jej kierunku. Nie miał co dłużej stać, musiał za pas nogi brać! Wszystko byłoby dobrze, gdyby nie dobiegł do rowu w miejscu, gdzie nie było kładki. Nie miał wyjścia, musiał natychmiast skakać. Prawie się mu udało, bo stopami sięgnął przeciwległego brzegu rowu, ale te ześlizgnęły się po wilgotnej trawie i wpadł do wody. Na domiar złego uderzył brodą w kamień wystający z brzegu i stracił ząb.

Żubr na widok rowu zawrócił i z dumnie uniesionym łbem oddalił się w głąb puszczy.

Książę z rybką w jednym, zaś z żabą w drugim trzewiku, złowionymi w rowie, wkroczył do izby. Księżna na jego widok załamała ręce, gdyż utytłany w błocie był i twarz zakrwawioną miał na dodatek. Przez wybity ząb nie mógł powiedzieć wyraźnie, co dokładnie zaszło, więc wyseplenił jedynie:

– Zamb, rów!

Tym powiedzeniem zamiast wywołać u połowicy należyte współczucie, rozbawił ją do łez, że przez pół godziny nie mogła powstrzymać się od paroksyzmów śmiechu i dojść siebie, a kiedy uspokoiła się wreszcie, plasnęła w dłonie i oznajmiła:

– Od dzisiaj to miejsce będziemy nazywali Zambrów!

I tak nazwa przetrwała do dnia dzisiejszego.

Z czego ja również bardzo się cieszę, a tę opowieść ku rozradowaniu serc przekazuję.

Tadeusz Charmuszko

TWORZYMY WIRTUALNĄ GALERIĘ
ZAMBROWSKICH LEGEND REGIONALNEJ IZBY HISTORYCZNEJ
MIEJSKIEGO OŚRODKA KULTURY W ZAMBROWIE

Regulamin Konkursu „Wirtualna Galeria Zambrowskich Legend Regionalnej Izby Historycznej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie”

Z uwagi na wprowadzenie stanu epidemii w Polsce Miejski Ośrodek Kultury w Zambrowie przyłącza się do apelu o pozostanie w domu!

Aby jednak umilić Państwu czas narodowej kwarantanny zachęcamy do wzięcia udziału w konkursie, który zostanie przeprowadzony w formie elektronicznej. Taka forma pozwoli nam i Państwu na stworzenie „Wirtualnej Galerii Zambrowskich Legend Regionalnej Izby Historycznej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie”.

ORGANIZATOR

Regionalna Izba Historyczna Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie, 18-300 Zambrów, ul Wyszyńskiego 2a, tel. 86 / 271 27 99/ e-mail: regionalnaizba@wp.pl

TERMIN I MIEJSCE OGŁOSZENIA WYNIKÓW KONKURSU:

• Zgłoszenia należy przesłać do dnia 25 maja 2020 roku.
• Wyniki konkursu zostaną ogłoszone 2 czerwca 2020 roku na stronie internetowej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie www.mokzambrow.pl
• O terminie uroczystego rozdania nagród poinformujemy Państwa oddzielnym komunikatem na stronie MOK w Zambrowie

CEL KONKURSU

• - Stworzenie „Wirtualnej Galerii Zambrowskich Legend Regionalnej Izby Historycznej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie”
• - Kultywowanie pamięci o historii Zambrowa
• - Rozbudzenie zainteresowania dziedzictwem historycznym i kulturowym Zambrowa
• - Zachęcenie do poznania, jak również dzielenia się wspomnieniami, lokalnymi historiami, legendami i opowieściami
• - Wzmocnienie poczucia tożsamości z miejscem urodzenia, zamieszkania
• - Zachęcenie do twórczego rozwijania się w dziedzinie umiejętnego pisania opowiadań- legend

UCZESTNICY KONKURSU:

Konkurs adresowany jest do wszystkich pasjonatów lokalnej historii, którzy za pomocą opowieści, przedstawionej legendy potrafią rozbudzić wrażliwość i wyobraźnię czytelnika, przybliżając tym samym historię czy wzmianki dotyczące Zambrowa.

Kategorie wiekowe uczestników:
I. Kategoria uczniów szkoły podstawowej ( kl. I-III)
II. Kategoria uczniów szkoły podstawowej ( kl. IV-VIII)
III. Kategoria uczniów szkół ponadpodstawowych
IV. Kategoria osób dorosłych

ZAŁOŻENIA REGULAMINOWE

• Na konkurs należy przesłać opowiadanie- legendę związaną z Zambrowem
• Jeśli opowiadanie- legenda przekazywana była w formie ustnej np. z pokolenia na pokolenie, stanowi o rodzinnym przekazie, należy w informacjach dodatkowych uwzględnić jego etymologię.
• Jeśli opowiadanie- legenda pochodzi z odpowiedniej książki, artykułu, bądź publikacji, należy uwzględnić bibliografię.
• Nie dopuszcza się kopiowania, udostępniania i upowszechniania treści stanowiącą cudzą własność intelektualną, bądź objętą prawami autorskimi innej osoby.
• Nadesłane prace muszą być autorskim dziełem literackim uczestnika i nie mogą być dotąd nigdzie wcześniej publikowane.
• Uczestnicy konkursu poprzez podpisanie formularza zgłoszeniowego, udzielają Organizatorowi zgody na:
  • a) utrwalenie treści/zdjęć/ scanów na potrzeby związane z powstaniem, organizacją i promocją Wirtualnej Literackiej Galerii Zambrowskich Legend Regionalnej Izby Historycznej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie.
  • b) prawo do udostępnienia na potrzeby np. mediów,
  • c) wprowadzenie do pamięci komputera i przechowywanie w pamięci komputera,
  • d) publiczne udostępnianie w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym (przez Internet),
• Zgłoszenia należy przesłać do dnia 25 maja 2020 r. na e-mail: regionalnaizba@wp.pl z dopiskiem w tytule skrótu: „Zambrowskie Legendy”
• Do zgłoszeń należy dołączyć zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w formularzu do celów związanych z uczestnictwem w konkursach organizowanych przez Miejski Ośrodek Kultury w Zambrowie, a także zgodę na wykorzystanie wizerunku ( obie zgody stanowią załącznik niniejszego regulaminu). Powyższe zgody muszą być podpisane własnoręcznie przez uczestnika, bądź opiekuna niepełnoletniego uczestnika i przesłane w formie scanu/zdjęcia na wskazany powyżej e- mail.
• Oryginały podpisanych zgód należy dostarczyć do siedziby Organizatora po ustabilizowani się sytuacji związanej z wprowadzeniem stanu epidemii, a najpóźniej w dniu uroczystego wręczenia nagród.
• Opowiadania- legendy nadesłane na Konkurs przechodzą na własność Organizatora.
• MOK w Zambrowie zastrzega sobie prawo do nieodpłatnej publikacji prac nadesłanych na konkurs (w internecie, prasie i innych mediach).
• W przypadku małej ilości zgłoszeń (poniżej 3 uczestników) Organizator zastrzega sobie prawo do odwołania Konkursu.
• Zgłoszenia nie spełniające wymagań regulaminowych nie będą dopuszczone do Konkursu.
• O podziale nagród przyznanych w Konkursie zdecyduje Komisja powołana przez Organizatora Konkursu.
• Wszyscy uczestnicy Konkursu otrzymają pamiątkowe dyplomy.

KARTA ZGŁOSZENIOWA

Karta zgłoszeniowa plus RODO